Εισαγωγή

Είναι σημαντικό κατά την διάρκεια σχεδιασμού ιστοσελίδων να λαμβάνονται υπόψη θέματα προσβασιμότητας του ηλεκτρονικού περιεχομένου. Οι σχεδιαστές ιστοσελίδων θα πρέπει να κατανοήσουν ότι πολλοί χρήστες λειτουργούν σε πλαίσια διαφορετικά από των υπολοίπων.  Υπάρχουν χρήστες που δεν μπορούν να δουν, να ακούσουν, να επεξεργαστούν κάποιου είδους πληροφορία είτε με δυσκολία είτε καθόλου.  Χρήστες που μπορεί να έχουν δυσκολία στο διάβασμα ή στην κατανόηση κειμένου. Χρήστες που να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν πληκτρολόγιο ή ποντίκι. Χρήστες που μπορεί να έχουν οθόνη που περιέχει μόνο κείμενο, ή μικρή οθόνη, ή αργή σύνδεση στο Internet.  Χρήστες που μπορεί να μην καταλαβαίνουν με ευχέρεια την γλώσσα στην οποία το κείμενο είναι γραμμένο. Χρήστες που μπορεί να έχουν κάποια αδυναμία στα μάτια, στα αυτιά ή τα χέρια τους να είναι απασχολημένα (πχ. στην οδήγηση, εργασία σε θορυβώδες περιβάλλον κλπ).

Οι παραγωγοί περιεχομένου πρέπει να συνειδητοποιήσουν τις διαφορετικές αυτές καταστάσεις στην διάρκεια του σχεδιασμού μιας σελίδας. Βέβαια υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που πρέπει να γνωρίζουν, παρόλα αυτά κάθε επιλογή πρόσβασης ευνοεί ομάδες ανθρώπων με κάποια αναπηρία και γενικά την κοινωνία του Ιστού.

Οι προδιαγραφές αφορούν θέματα προσβασιμότητας και παρέχουν σχεδιαστικές λύσεις. Για παράδειγμα μια από τις προδιαγραφές εξηγεί πώς οι παραγωγοί περιεχομένου κάνουν προσβάσιμες τις εικόνες. Μερικοί χρήστες δεν μπορούν να δουν εικόνες, κάποιοι άλλοι μπορεί να χρησιμοποιούν φυλλομετρητές σελίδων (browsers) που δεν υποστηρίζουν εικόνες, ενώ άλλοι χρήστες μπορεί να έχουν απενεργοποιήσει την υποστήριξη εικόνων λόγω αργής σύνδεσης στο Internet. Οι προδιαγραφές δεν υποθέτουν την αποφυγή των εικόνων ως τρόπο για την βελτιστοποίηση της προσβασιμότητας. Αντιθέτως, εξηγούν ότι η παραγωγή ενός κειμένου ισοδύναμου με μια εικόνα βοηθά στην προσβασιμότητα.

Προδιαγραφές

Το κείμενο αυτό περιέχει δεκατέσσερις προδιαγραφές γενικών αρχών για την προσβασιμότητα στον σχεδιασμό. Οι προδιαγραφές είναι οδηγίες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την βελτιστοποίηση στον σχεδιασμό των σελίδων.

Προδιαγραφή 1. Παροχή εναλλακτικών τρόπων αναπαράστασης των ηχητικών και οπτικών περιεχόμενων.

Σκοπός. Παροχή περιεχομένου που δίνει στον χρήστη την ίδια λειτουργία όπως το ηχητικό και το οπτικό περιεχόμενο.

Σημεία Ελέγχου.

– Παροχή κειμένου για κάθε στοιχείο που δεν είναι κείμενο (πχ., χρησιμοποιώντας τα “alt”, “longdesc”). Εφαρμογή σε: εικόνες, γραφικές αναπαραστάσεις κειμένων, χάρτες, animations, applets, scripts, ήχοι, stand-alone ηχητικά αρχεία, αρχεία video.

-Όπου προσπαθούν οι  εφαρμογές πρόσβασης (web browser,WAP browser, κλπ) αυτόματα να διαβάσουν το αντίστοιχο κείμενο μιας πολυμεσικής παρουσίασης, να υπάρχει μια ηχητική περιγραφή της πιο σημαντικής πληροφορίας που πρόκειται να ακουστεί.

-Για τον χρόνο που χρειάζεται κάθε πολυμεσική παρουσίαση (πχ., ταινία ή animation), να συγχρονισθούν εναλλακτικές περιγραφές της (πχ., ηχητικές περιγραφές).

Προδιαγραφή 2. Να μην στηρίζεται ο σχεδιασμός μόνο στους χρωματισμούς.

Σκοπός. Επιβεβαίωση ότι το κείμενο και τα γραφικά είναι κατανοητά και χωρίς χρωματισμούς.

Σημεία Ελέγχου.

-Επιβεβαίωση ότι η πληροφορία που μεταφέρεται με χρωματισμό είναι επίσης διαθέσιμη και χωρίς χρωματισμό.

Προδιαγραφή 3. Να χρησιμοποιείται γλώσσα μεταδεδομένων (markup) και προεπιλεγμένων προτύπων αναπαράστασης της πληροφορίας (style sheets).

Σκοπός. Να δομούνται τα αρχεία με markup παρά με άλλα στοιχεία δόμησης.  Ο σχεδιασμός να γίνεται με style sheets παρά με άλλα στοιχεία παρουσίασης.

Σημεία Ελέγχου.

-Όταν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης μιας γλώσσας markup καλύτερα να χρησιμοποιείται αυτή παρά να μεταφέρεται η πληροφορία με εικόνα.

Προδιαγραφή 4. Να διευκρινίζεται η χρήση φυσικής γλώσσας.

Σκοπός. Να χρησιμοποιείται γλώσσα μεταδεδομένων (markup) που να διευκολύνει την προφορά ή μετάφραση συντετμημένων ή ξένων κειμένων.

Σημεία Ελέγχου.

-Εξακρίβωση αλλαγών μεταξύ της φυσικής γλώσσας του κειμένου και των εναλλακτικών του.

Προδιαγραφή 5. Δημιουργία πινάκων που να τροποποιούνται εύκολα.

Σκοπός. Εξασφάλιση ότι οι πίνακες έχουν τα κατάλληλα markup έτσι ώστε να τροποποιούνται εύκολα από τους browsers και από άλλες εφαρμογές πρόσβασης.

Σημεία Ελέγχου.

–Στους πίνακες με περιεχόμενο, να διαφοροποιούνται οι επικεφαλίδες των στηλών από αυτές των γραμμών.

-Στους πίνακες με περιεχόμενο, που έχουν δύο ή περισσότερα λογικά επίπεδα επικεφαλίδων γραμμών ή στηλών να χρησιμοποιείται markup για να συνδέονται τα περιεχόμενα των κελιών με τις επικεφαλίδες τους.

Προδιαγραφή 6. Οι σελίδες που περιέχουν νέες τεχνολογίες να είναι εύκολο να τροποποιηθούν.

Σκοπός. Επιβεβαίωση ότι οι σελίδες είναι προσβάσιμες ακόμα και αν δεν υποστηρίζονται νεότερες τεχνολογίες ή αυτές είναι απενεργοποιημένες.

Σημεία Ελέγχου.

–Οργάνωση αρχείων έτσι ώστε να μπορούν να διαβαστούν χωρίς style sheets. Για παράδειγμα ένα αρχείο HTML να μπορεί να αποδοθεί χωρίς τα συνδεδεμένα style sheets.

-Επιβεβαίωση ότι οι σελίδες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και όταν scripts, applets ή άλλα αρχεία προγραμματισμού δεν υποστηρίζονται ή είναι απενεργοποιημένα.

Προδιαγραφή 7. Επιβεβαίωση ότι οι χρήστες μπορούν να ελέγξουν τις χρονικά ευαίσθητες αλλαγές περιεχομένου.

Σκοπός. Επιβεβαίωση ότι ο χρήστης μπορεί να σταματήσει ή να διακόψει την κίνηση, το τρεμοπαίξιμο  την ανακύλιση (scrolling) ή την αυτόματη ενημέρωση αρχείων.

Σημεία Ελέγχου.

-Μέχρι που οι εφαρμογές πρόσβασης να επιτρέψουν στους χρήστες τον έλεγχο του τρεμοπαιξίματος, να αποφεύγεται το τρεμοπαιξίμο της οθόνης.

Προδιαγραφή 8. Επιβεβαίωση ότι ο χρήστης έχει άμεση προσβασιμότητα σε ενσωματωμένες λειτουργικότητες με το περιβάλλον διεπαφής.

Σκοπός. Επιβεβαίωση ότι το περιβάλλον διεπαφής ακολουθεί τις αρχές προσβασιμότητας στον σχεδιασμό: ανεξάρτητες συσκευές με δυνατότητα λειτουργικότητας, εφαρμόσιμο πληκτρολόγιο κλπ.

Σημεία Ελέγχου.

-Δημιουργία προγραμματιστικών στοιχείων, όπως scripts και applets κατευθείαν προσβάσιμα ή συμβατά με βοηθητικές τεχνολογίες.

Προδιαγραφή 9. Κατάλληλος σχεδιασμός που να επιτρέπει την ανεξαρτησία συσκευών.

Σκοπός. Χρήση στοιχείων που να επιτρέπουν την ενεργοποίηση των στοιχείων σε μία σελίδα μέσω συσκευών εισόδου.

Σημεία Ελέγχου.

–Παροχή image maps στην πλευρά του πελάτη αντί για του εξυπηρετητή εκτός από τις περιοχές που δεν μπορούν να οριστούν από κάποιο διαθέσιμο σχήμα.

Προδιαγραφή 10. Χρήση ενδιάμεσων λύσεων.

Σκοπός. Χρήση ενδιάμεσων λύσεων πρόσβασης έτσι ώστε οι βοηθητικές τεχνολογίες και οι παλιότεροι φυλλομετρητές (browsers) να λειτουργούν σωστά.

Σημεία Ελέγχου.

-Μέχρι που οι εφαρμογές πρόσβασης να επιτρέπουν τους χρήστες να κλείνουν τα πολλαπλά παράθυρα, να μην διακόπτεται η ροή της παρουσίασης από νέα παράθυρα και να μην εμφανίζονται παράθυρα που να μεταβάλουν το περιεχόμενο που βλέπει ο χρήστης.

Προδιαγραφή 11. Χρήση τεχνολογιών και προδιαγραφών W3C.

Σκοπός. Χρήση τεχνολογιών και προδιαγραφών προσβασιμότητας W3C.

Σημεία Ελέγχου.

-Αν δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία προσβάσιμη σελίδα, να υπάρχει ένα Link σε μια εναλλακτική σελίδα που χρησιμοποιεί W3C τεχνολογίες, που είναι προσβάσιμη, που έχει ισοδύναμο περιεχόμενο και που ανανεώνεται τόσο συχνά όσο και η μη προσβάσιμη.

Προδιαγραφή 12. Παροχή πληροφορίας για προσανατολισμό και πλοήγηση.

Σκοπός. Παροχή πληροφορίας για προσανατολισμό και πλοήγηση έτσι ώστε να βοηθούνται οι χρήστες στην κατανόηση δύσκολων σελίδων ή στοιχείων.

Σημεία Ελέγχου.

– Να δίνεται τίτλος σε κάθε πλαίσιο σελίδας έτσι ώστε να βελτιστοποιείται η αναγνώριση και πλοήγηση σε αυτά.

Προδιαγραφή 13. Παροχή μηχανισμών πλοήγησης.

Σκοπός. Παροχή μηχανισμών πλοήγησης, πληροφορία προσανατολισμού, μπάρες χειρισμού, χάρτη ιστοσελίδας κλπ έτσι ώστε να μεγαλώνει η πιθανότητα του χρήστη να βρει αυτό που θέλει.

Σημεία Ελέγχου.

– το κείμενο που συνοδεύει έναν σύνδεσμο (link) να είναι κατανοητό και επεξηγηματικό.

Προδιαγραφή 14. Επιβεβαίωση ότι τα αρχεία είναι απλά και ξεκάθαρα.

Σκοπός. Επιβεβαίωση ότι τα αρχεία είναι απλά και ξεκάθαρα έτσι ώστε να διαβαστούν πιο εύκολα.

Σημεία Ελέγχου.

– Να χρησιμοποιείται η πιο απλή και ξεκάθαρη γλώσσα για το περιεχόμενο ενός site.

Ειδικότερες Προδιαγραφές Τεχνολογίας Σύνθεσης Φωνής για την υποστήριξη ΑΜΕΑ

Τα συστήματα σύνθεσης φωνής, και ειδικότερα οι τεχνολογίες μετατροπής κειμένου σε ομιλία, έχουν ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών ενώ η παγκόσμια έρευνα και οι εξελίξεις στον τομέα αυτό είναι στις μέρες μας εξαιρετικά σημαντικές. Μεγάλο μέρος των προσπαθειών επικεντρώνεται στην υποβοήθηση των ΑΜΕΑ, έτσι ώστε να αναβαθμιστούν οι δυνατότητες αλληλεπίδρασης τους με εφαρμογές και συστήματα πληροφορικής. Αυτό έχει άμεσο αποτέλεσμα τόσο στην αύξηση της παραγωγικότητας όσο και την αναβάθμιση της κοινωνικοποίησης των ΑΜΕΑ.

Λειτουργικές ανάγκες της ΕΣΑΕΑ

Σχετικά με τα συστήματα σύνθεσης φωνής για την μετατροπή ηλεκτρονικού κειμένου σε ομιλία, η ΕΣΑΕΑ προτείνει τις ακόλουθες λειτουργικές απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιεί ένα τέτοιο σύστημα:

–          Υποστήριξη της Ελληνικής γλώσσας.

–          Υποστήριξη παραθυρικού περιβάλλοντος MS Windows τελευταίων εκδόσεων.

–          Δυνατότητα ενσωμάτωσης των λειτουργιών σε εξωτερικές παραθυρικές εφαρμογές ευρείας χρήσης (πχ. Word) μέσω τυποποιημένων αυτοματισμών ενδοεπικοινωνίας εφαρμογών.

–          Δυνατότητα σύνδεσης λειτουργιών εκφώνησης με συγκεκριμένους τύπους αρχείων μέσω των κατάλληλων shell extensions.

–          Υποστήριξη πολλαπλών τρόπων ενεργοποίησης των λειτουργιών εκφώνησης μέσα από το λειτουργικό περιβάλλον εργασίας (με επιλογή κειμένου, εκφώνηση αρχείου με δεξί κλικ, εκφώνηση αρχείου με drag’n’drop, εμφάνιση λειτουργιών στην γραμμή εργαλείων (toolbar) κλπ).

–          Χαμηλοί χρόνοι απόκρισης και ομαλή ροή εκφοράς λόγου ακόμα και σε μεγάλες προτάσεις.

–          Δυνατότητες επέκτασης και παραμετροποίησης του γλωσσικού ρεπερτορίου της εφαρμογής.

–          Δυνατότητα προσαρμογής του τόνου και της χροιάς της μηχανικής φωνής.

–          Φυσική εκφορά λόγου και τονισμού. Δυνατότητες εκφοράς ερώτησης ή θαυμασμού από τα σημεία στίξης του κειμένου (αλγόριθμος προσωδίας).

–          Δυνατότητα ανάπτυξης αριθμών και συντομογραφιών σε απλό κείμενο.

–          Δυνατότητα ενσωμάτωσης σε application server περιβάλλον μέσω του κατάλληλου προγραμματιστικού interface (API).